Święto Wszystkich Świętych dawniej i dziś

Pamięć o zmarłych jest ważnym elementem niemalże każdej kultury. Na ziemiach polskich tradycja związana z Dniem Zmarłych jest zakorzeniona tak głęboko, że sięga jeszcze czasów przedchrześcijańskich. Poznaj historię tego święta – jak celebracja Wszystkich Świętych oraz Zaduszek zmieniała się na przestrzeni lat?

Skąd wzięła się tradycja obchodzenia Wszystkich Świętych i Zaduszek?

O genezie Wszystkich Świętych można mówić już ok. IV w.n.e. Wówczas to zrodził się zwyczaj wspominania męczenników chrześcijańskich. W oficjalnej formie święto zostało wprowadzone za panowania papieża Bonifacego IV i początkowo było obchodzone 13 maja, co ściśle nawiązywało do święta Zesłania Ducha Świętego, czyli Zielonych Świątek.

Przeniesienie uroczystości z 13 maja na 1 listopada zarządził papież Grzegorz III prawdopodobnie w 741 roku. Miało ono zastąpić obchody Samhain, gaelickiego święta Germanów i Celtów, którego odpowiednikiem na dawnych ziemiach polskich były Dziady.

Jak wcześniej wyglądało obchodzenie Wszystkich Świętych i Zaduszek?

Święto Zmarłych na terenach pogańskich były wydarzeniem bardzo mistycznym. Według wierzeń w tym czasie otwierały się bramy między światem żywych a umarłych, co barwnie opisał Adam Mickiewicz w dramacie „Dziady”. Podczas ceremonii Dziadów guślarz przywoływał dusze zmarłych, a niekiedy odpędzał upiory. Co ciekawe, istniało wówczas wiele zasad, którymi powinni kierować się mieszkańcy „nawiedzanych” domów. Między innymi należało przygotować jedzenie i picie, zapalić świeczkę w oknie, a także… powstrzymywać się od rozgniewania dusz.

Ludowe zwyczaje i ceremonie związane z tym dniem jeszcze długo funkcjonowały w umysłach naszych przodków, wzajemnie przenikając się z wiarą kościoła katolickiego. Doskonale obrazuje to chociażby zwyczaj ugaszczania dusz.

W nocy z 31 października na 1 listopada odbywała się msza, w której miały gromadzić się dusze zmarłych. Mieszkańcy zawczasu przygotowywali domy na odwiedziny gości z zaświatów poprzez pozostawienie małego chlebka z odciśniętym znakiem krzyża, a czasem i kaszy oraz wódki.

Jak obecnie wygląda obchodzenie Wszystkich Świętych i Zaduszek?

Zwyczaj obchodzenia święta Wszystkich Świętych obejmuje dziś cały chrześcijański świat i nie tylko. Tradycje związane z tym dniem wynikają w dużej mierze z kultury danego regionu. Znane są chociażby charakterystyczne kolorowe i „wesołe” celebracje z Meksyku.

Dziś nie wszyscy pamiętają, że gromadne odwiedzanie cmentarzy 1 listopada jest konsekwencją PRL-owskiej polityki. Komunistyczne władze, dążące do laicyzacji społeczeństwa, promowały m.in. nazwę „Święto Zmarłych” zamiast przyjętego święta Wszystkich Świętych. Dodatkowo 2 listopada (Zaduszki), czyli dzień, w którym faktycznie przeznaczony był na uczczenie zmarłych, stał się dniem pracującym. W odpowiedzi wierni zaczęli odwiedzać groby właśnie 1 listopada, jak pozostało do dziś.

Święto Wszystkich Świętych na przekór jest więc obecnie kojarzone przede wszystkim z pamięcią o zmarłych, a nie katolickich świętych. W tym dniu w kościołach odbywa się uroczysta msza święta, po której to następuje procesja na cmentarz oraz wspólna modlitwa. Do tradycji należy odwiedzanie grobów przez bliższe i dalsze rodziny, składanie na nich zniczów oraz kwiatów.

Nagrobek jako element łączący przeszłość z teraźniejszością

Odwiedzanie cmentarzy było i nadal jest istotnym elementem celebrowania święta Wszystkich Zmarłych. Tak jak dawniej przygotowywano domy na przybycie dusz bliskich, tak dzisiaj przygotowania obejmują przede wszystkim porządki i dekorowanie grobów.

To właśnie pomniki cmentarne są tym namacalnym symbolem, który pozwala na obcowanie żywych ze zmarłymi oraz pielęgnowanie pamięci o nich. W zależności od preferencji nagrobki mogą być wykonane w stylu nowoczesnym, klasycznym lub zgodnie z indywidualnym projektem. Często dekoracje i wygląd pomnika nawiązuje do życia zmarłego, wykonywanego zawodu lub zainteresowań.

Nagrobki od Szwed Granit

Zbliża się Święto Wszystkich Świętych. W tym czasie warto szczególnie zadbać o nagrobki bliskich, uporządkowanie grobów oraz ich dekorację. Być może czas na odświeżenie starego pomnika? Nagrobki oraz elementy dekoracyjne z granitu wykonuje Szwed-Granit. Firma działa na terenie Dolnego Śląska i okolic, a w swojej ofercie ma oryginalne projekty premium, jak i ekonomiczne realizacje na każdą kieszeń.